Rodzicielstwo to jedna z najtrudniejszych, ale i najbardziej satysfakcjonujących ról w życiu. Każdego dnia podejmujemy dziesiątki decyzji – jak reagować, jak wspierać, jak stawiać granice. Czasem działamy intuicyjnie, a czasem powielamy wzorce z własnego domu. Psycholodzy od lat badają to, w jaki sposób rodzice odnoszą się do swoich dzieci i jakie ma to konsekwencje dla ich rozwoju emocjonalnego, społecznego i poznawczego. Postawa rodzicielska to utrwalony sposób myślenia, odczuwania i zachowania wobec dziecka. Składa się z trzech elementów: 

poznawczego – czyli tego, co rodzic myśli o dziecku („moje dziecko jest nieśmiałe”, „musi być najlepsze”), 

emocjonalnego – czyli tego, co czuje wobec dziecka (ciepło, lęk, złość), 

behawioralnego – czyli tego, jak zachowuje się w codziennych sytuacjach (czy tłumaczy, czy karze, czy słucha). 

Postawy rodzicielskie nie są czymś stałym – zmieniają się w czasie, wraz z doświadczeniem, sytuacją rodzinną i rozwojem dziecka.

Co wpływa na to jakim jesteś rodzicem?

Na to, jakim jesteśmy rodzicem, wpływa wiele czynników. Kluczową rolę odgrywają doświadczenia z własnego dzieciństwa, czyli to, jak sami byliśmy wychowywani. Ważna jest także osobowość rodzica – poziom empatii, cierpliwości i odporności na stres – a także relacja pomiędzy rodzicami, atmosfera w domu, sytuacja społeczna i ekonomiczna oraz indywidualne cechy dziecka, jego temperament i potrzeby. Świadomość tych wpływów pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego w niektórych sytuacjach reagujemy w określony sposób – i daje szansę na wprowadzenie zmian.

Jakie są style wychowania?

Psycholożka Diana Baumrind wyróżniła cztery podstawowe style wychowania, które powstają w zależności od tego, ile w relacji rodzica z dzieckiem jest ciepła emocjonalnego, a ile kontroli. 

Styl autorytatywny, zwany partnerskim, łączy ciepło i empatię z jasnymi zasadami i konsekwencją. Rodzic stawia granice, ale słucha dziecka i tłumaczy zasady. Dzieci wychowywane w takim stylu czują się bezpieczne, mają wysokie poczucie własnej wartości i uczą się odpowiedzialności. 

Styl autorytarny to z kolei duża kontrola przy małej ilości ciepła. Rodzic wymaga posłuszeństwa, często stosuje kary, rzadko tłumaczy. Dziecko może być uległe i lękliwe lub przeciwnie – zbuntowane i agresywne. 

Styl permisywny, czyli pobłażliwy, charakteryzuje się dużą akceptacją i małą kontrolą. Dziecko czuje się kochane, ale często nie zna zasad, trudno mu respektować granice. 

Styl  zaniedbujący – to brak zarówno ciepła, jak i kontroli. Rodzic jest emocjonalnie nieobecny, nie angażuje się w życie dziecka, co często prowadzi do poczucia samotności i niepewności u dziecka.

Polska psycholożka Maria Ziemska rozwinęła tę tematykę, opisując cztery pożądane postawy rodzicielskie: akceptację dziecka, współpracę, dawanie mu swobody oraz uznawanie jego praw. Akceptacja to kochanie dziecka takim, jakie jest, nawet jeśli nie zawsze zachowuje się idealnie. Współpraca oznacza zaangażowanie, rozmowę i słuchanie dziecka, a dawanie swobody – zaufanie i pozwolenie na samodzielność. Uznawanie praw dziecka polega na traktowaniu go z szacunkiem, tłumaczeniu zasad, zamiast wymuszania posłuszeństwa.

Psycholożka wyróżniła również postawy niepożądane: nadmierną ochronę, nadmierne wymagania, unikanie i odrzucenie. Nadmierna ochrona ogranicza samodzielność dziecka, nadmierne wymagania sprawiają, że dziecko żyje pod presją. Unikanie to brak zaangażowania w jego sprawy, a odrzucenie – chłód emocjonalny i brak akceptacji. Wszystkie te postawy utrudniają dziecku rozwój, obniżają jego poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa.

Nie ma rodziców idealnych. Każdy z nas miewa momenty zniecierpliwienia, nadmiernej kontroli czy braku konsekwencji. Najważniejsze, by te mniej korzystne postawy nie stawały się dominujące. Postawy rodziców wpływają nie tylko na rozwój dziecka, ale też na funkcjonowanie całej rodziny. Pozytywne postawy – takie jak akceptacja, współpraca i autonomia – wzmacniają więź, uczą dzieci odpowiedzialności i zaufania, tworzą spokojną atmosferę w domu. Negatywne – jak odrzucenie, nadmierna kontrola czy niekonsekwencja – powodują napięcia, obniżają poczucie wartości dziecka i prowadzą do lęku, wycofania lub buntu.

Dziecko wychowywane w atmosferze akceptacji i zrozumienia uczy się, że świat jest bezpieczny, a ono samo ma wpływ na swoje życie. Nie da się być rodzicem doskonałym, ale można być wystarczająco dobrym – obecnym, uważnym i elastycznym. Warto od czasu do czasu zatrzymać się i zapytać siebie: 

Czy słucham mojego dziecka, czy częściej wydaję polecenia? 

Czy potrafię odpuścić, gdy coś nie idzie po mojej myśli? 

Czy moje dziecko czuje, że może przyjść do mnie z każdym problemem?

Zrozumienie swojej postawy rodzicielskiej to pierwszy krok do budowania głębszej relacji i spokojniejszego domu – takiego, w którym jest miejsce i na granice, i na zaufanie.

Oprac.: mgr Lucyna Karpińska-Chrobak, psycholog, w trakcie szkolenia w psychoterapii w nurcie Gestalt, mama trójki dzieci.

Literatura:

• Sakowska, J. (2008). Szkoła dla Rodziców i Wychowawców. Program pracy wychowawczej z rodzicami i wychowawcami. Warszawa: Wydawnictwo ORE.

• Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Ziemska, M. (1975). Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna.

• Ziemska, M. (1979). Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka. W: M. Ziemska (red.), Rodzina i dziecko (s. 155–168). Warszawa: PWN.

Lucyna Karpińska-Chrobak - ZnanyLekarz.pl

Cennik i oferta

Polityka prywatności

Regulamin

Gabinet w Bydgoszczy:
ul. Średnia 6A lok. 5
85-506 Bydgoszcz

SANO Sp. z o.o. 
NIP 9671474675
Regon 528078832 
KRS 1094194
ul. Saperów 79 lok. 10
85-542 Bydgoszcz

Kontakt

 +48 530 766 005

  rejestracja@dobrapsychoterapia.pl

Odwiedź nas

Nasza oferta:

Terapia indywidualna

Terapia dla par

Terapia uzależnień

Terapia dzieci i młodzieży

Terapia dla rodzin 

Terapia współuzależnień